گزارش یک فرزند از بارداری مادرش/ از تجربه مادرانه یک فیلمنامهنویس چه می‌دانید؟
امیرحسین اسیوند، کارگردان مستند «روز، زندگی، بهار» به‌عنوان یکی از قسمت‌های فصل دوم مجموعه «پا به ماه» از محصولات سازمان اوج، همزمان با پخش این مجموعه از تلویزیون، در گفت‌وگو با میزان درباره آن توضیح داد: یکی از دلایل انتخاب سوژه این مستند، نزدیکی آن با فضای فعالیت مستندسازی و فیلمسازی بود. سوژه این مستند، یک فیلمنامهنویس بود و ما هم در طراحی این مجموعه مستند، در نظر داشتیم سراغ مادرانی با شغل‌های مختلف برویم. به همین دلیل تصمیم به ساخت این مستند گرفتیم.
وی افزود: وقتی کار ساخت این مستند را آغاز کردیم، با فرزند این خانواده آشنا شدیم که بچه‌ای خوش سروزبان بود و دیدیم همین فرزند هم جای قصه‌پردازی و کار دارد. آرام‌آرام قصه به سمت و سویی رفت که بچه این خانواده تبدیل به روایت‌گر اصلی شد و اتفاقات را از نگاه او روایت کردیم.
این مستندساز درباره فرآیند نگارش نریشن‌ها از زبان فرزند کوچک این خانواده توضیح داد: وقتی تیم نویسنده مستند متن اولیه‌ای را آماده کردند، روی آن با بچه کار کردیم و دیدم شوق و هیجانی که در متن روایت فیلم وجود دارد، بیانش برای این بچه سخت است یا به تعبیری از آن ابا دارد. دیدیم با این فرآیند، آنچه به دنبالش هستیم محقق نمی‌شود و به همین دلیل سراغ بچه‌های هم‌سن و سال این کودک رفتیم.
وی افزود: تخیلات و دنیای این کودک را به در قالب متن، به کودک دیگری دادیم که احساس کردیم می‌تواند فضای ذهنی همین کودک را در کلام خودش منعکس کند. در واقع متن نریشن مستند، هرچند کاملا مطابق با جهان ذهنی فرزند همین خانواده است اما کودک دیگری آن را روی تصاویر خوانده است. گفتار متن را بچه دیگری که استعداد بهتری در حوزه متن‌خوانی داشت، انجام داد.
اسیوند تأکید کرد: این مستند برای قشر بزرگسال ساخته شده است اما احساس کردیم، توجه به نگاه یک کودک به این فضا و موضوع هم می‌تواند مهم باشد. مهم است که یک کودک در این لحظات چه احساسی دارد و دچار چه حسادت‌هایی می‌شود. شاید گاهی بچه احساس کند با آمدن فرزند جدید، خانواده دیگر حواس‌شان به او نخواهد بود و باید به این احساس توجه داشته باشیم.
وی افزود: ما نمی‌خواستیم فضای روایت در همه قسمت‌های این مجموعه یک دست باشد. به همین دلیل در این قسمت سراغ مادری رفتیم که فیلمنامهنویس بود و به همین دلیل این اجازه را به ما می‌داد که حال‌وهوای روایت ما در مستند هم کمی بیشتر متن‌محور باشد. شخصیت بچه در این خانواده هم این اجازه را به ما می‌داد که بیشتر به این سمت و سو برویم. تصور هم نمی‌کنم که خروجی فعلی، بیش از حد بچه‌گانه شده باشد و مخاطب بزرگسال را پس بزند.
کارگردان مستند «روز، زندگی، بهار» در ادامه گفت: تنها انگیزه‌ای که برای انتخاب این سوژه داشتیم، غیر از شغل متمایز او، وجود همین بچه بود. شخصیت اصلی داستان ما همین دختربچه است و مواجهه ما با او، یکی از مهمترین دلایلی بود که باعث شد سراغ ساخت این مستند برویم. از ابتدا هم تصمیم داشتیم مدل روایت فانتزی‌تری داشته باشیم. احساس می‌کردیم این جنس از روایت می‌تواند برای مخاطب هم جذاب باشد.
اسیوند درباره مواجهه با شرم یک زوج مذهبی برای روایت بارداری خود در مقابل دوربین، گفت: ما در تولید این فصل از مجموعه «پا به ماه» تجاربی داشتیم که هر کدام از آن‌ها امروز تجربه‌ای برای فصل‌های بعدی محسوب می‌شوند. اگر قرار باشد این مجموعه به فصل‌های بعد برسد، حتما از این تجربه‌ها می‌توان استفاده کرد. سوژه این مستند هم جزو سوژه‌هایی بود که می‌توان گفت، نسبت به دوربین احساس غریبگی می‌کردند.
وی تأکید کرد: در نگاه اول شاید مواجهه با سوژه بارداری برای همه بسیار ساده به نظر برسد اما وقتی سراغ یک زوج برای روایت این تجربه می‌روید، حتی اگر چندان مذهبی هم نباشند، بالاخره قرار است خصوصی‌ترین وجه زندگی خود ر روایت کنند. درست است که این زوج‌ها بالاخره راضی می‌شوند و می‌پذیرند که در مقابل دوربین خودشان را روایت کنند، اما اینگونه نیست که انتظار داشته باشیم در مقابل دوربین کاملا راحت باشند. روایت این تجربه، برای همه آدم‌ها سخت است. به‌ویژه که ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که صحبت از سوژه بارداری یک تابو محسوب می‌شود و برخی آقایان هنوز نسبت به آن حساسیت‌هایی دارند.
این مستندساز گفت: یکی از دلایلی که در طراحی و نگارش فیلمنامه به سمت زاویه نگاه فرزند این خانواده رفتیم هم همین خجالت و به‌نوعی شرم آن‌ها از روایت خود در برابر دوربین بود. احساس کردیم وجود یک راوی کودک، می‌تواند فضا را تغییر دهد. در همین مجموعه مستند ما سوژه‌هایی داشته‌ایم که بی‌نهایت در مقابل دوربین راحت هستند و به راحتی خود را روایت می‌کنند.
انتهای پیام/
